ابزار ناز قطر برای عربستان؟!

ابزار ناز قطر برای عربستان؟!

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ اخیرا روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» در گزارشی نوشت: ترامپ در تماس تلفنی با «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه و «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی،‌ آن‌ها را تحت فشار قرار داده تا به ممنوعیت اعمال شده برای هواپیماهای قطری پایان دهند. زیرا این مسئله باعث شده که بیشتر هواپیماهای قطری از حریم هوایی ایران استفاده کنند. طبق این گزارش، استفاده از حریم هوایی ایران توسط قطر به منبع درآمدی برای ایران تبدیل شده که آمریکا به دنبال قطع آن است.
در مقابل و به نوعی در پاسخ به تلاشهای عربستان و همچنین فشارهای ترامپ به سعودی‌ها برای باز کردن باب مذاکره با قطری‌ها، «محمد بن عبدالرحمن» وزیر خارجه قطر در چهارمین سال آغاز بحران سیاسی با دولت سعودی و امارات در صفحه توئیتر خود، بر ثبات در مواضع دوحه تأکید کرد. او نوشت که کشورهای محاصره کننده قطر همزمان دست به تبلیغات دروغ و واهی می‌زنند و این به منافع همه مردم و کشورهای عربی خلیج فارس ضربه می‌زند.
وزیر خارجه قطر با بیان اینکه این موضع ماست و هرگز تغییر نکرده و نخواهد کرد، از «ایستادگی» مردم قطر در برابر محاصره و دشمنی کشورهای جریان سعودی تقدیر کرد و همزمان نوشت که دوحه از گفت‌و‌گوی غیر مشروط و بر مبنای مساوات و احترام به حاکمیت همه طرف‌ها حمایت می‌کند.
در این ارتباط، «نصرت‌الله تاجیک»، کارشناس مسائل منطقه و دیپلمات پیشین کشورمان، درباره مخالفت قطر مبنی بر مذاکره و گفتگو با عربستان سعودی به خبرنگار سیاسی برنا گفت: به عقیده من عربستان بعد از یک تحولات بین‌المللی به ویژه با آمدن ترامپ، سرمایه‌گذاری‌های بسیاری در انتخابات آمریکا انجام داد تا ترامپ بر دموکرات‌ها پیروز شود به این دلیل که دموکرات‌ها با عربستان بر سر مسائل حقوق بشر و مسائل یمن و مسائل دیگر، مشکل داشتند.
او افزود: از این رو با روی کارآمدن ترامپ، عربستانی‌ها دچار یک اشتباه محاسباتی و استراتژیکی شدند. آنها به ویژه در مسائل منطقه‌ای و معادلات بین المللی دچار اشتباه استراتژیک شدند. در زمینه یارگیری‌ها نیز تصور کردند چون ترامپ از سعودی‌ها حمایت صد در صدی انجام می‌دهد بنابراین می‌توانند هر اقدامی را انجام بدهند از جمله اینکه عربستان تصور می‌کرد می‌تواند با همسایگانش، همچون قطر سختگیری‌هایی اعمال کند و از این طریق، قطر را تحت امر و مطیع خودش سازد.
تاجیک ادامه داد: از طرفی قطری‌ها سلسله ابزاری را در صحنه بین‌المللی و منطقه‌ای با استفاده از یارگیری‌ها از جمله نزدیک شدن به ایران در پیش گرفتند. از این رو دست قطری‌ها نیز در برابر عربستان خالی نبود. از سوی دیگر، چون اوایل دولت ترامپ بود و وی نیز به مسائل منطقه آشنا نبود از فشار عربستان بر قطر حمایت کرد و متوجه نبود، که یکی از بزرگ‌ترین پایگاه‌های آمریکا در قطر است و نمی‌تواند، قطر را رها کند.
او تاکید کرد: در واقع ترامپ به حساسیت پایگاه در قطر آشنا نبود و تصور می‌کرد طبق استراتژی اعلام شده‌اش می‌خواهد پایگاه‌های نظامی آمریکا را در منطقه جمع کند و سربازان را برگرداند. در هر حال ترامپ دچار یک اشتباه استراتژیک شد که بعدها متوجه گردید و به تدریج تحت به فشار قرار دادن عربستان روی آورد تا مسائلش را با قطر حل کند اما در مقابل، قطری‌ها با استفاده از یارگیری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای خود، تاثیر گسترده رسانه‌ای همچون الجزیره و در نتیجه دلارهای نفتی هنگفت خود، توانسته بودند قدرت بازیگری قابل توجهی را به دست آورند و بتوانند سرمایه‌گذاری کنند.
او ادامه داد: قطری‌ها همچنین در حوزه مسائل سیاست خارجی منطقه با استفاده از دخالتشان در کشورهای مختلف از جمله سوریه و لیبی توانستند یک نقش بازیگری مهمی برای خود قائل شوند. از این رو نمی‌توان قطر را فقط به عنوان یک کشور ذره‌ای فرض کرد چراکه این کشور توانست با ابزار مالی، رسانه‌‌ای، یارگیری منطقه ائی و بین المللی و سیاست خارجی فعال و تأثیرگذار، نزدیک شدن به اخوان المسلمین و کار با آنها نقش خود را در سیاست از نقش جغرافیایی و ژئوپلیتیکی خودش بالاتر ببرد و توازن را به نفع حرکات سیاسی خود به هم بزند.
دیپلمات بازنشسته کشورمان اضافه کرد: در واقع اینها باعث شد که این اشتباه محاسباتی سعودی‌ها به تدریج به ضررشان تمام شود و در نتیجه ناچار شدند، یک سلسله اقداماتی انجام دهند که خبرهایی آمد که تمایل دارند گشایش‌هایی انجام دهند. البته نباید در این ماجرا نقش امارات به ویژه ولیعهد امارات در تشویق سعودی‌ها به اینکه رو در روی قطر قرار بگیرند به دلیل رقابت‌هایی که قطر و امارات در منطقه دارند، نادیده گرفت. اما سعودی‌ها به تدریج فهمیدند که به نوعی محمد بن سلمان فریب بازی محمد بن زاید را خورده و تلاشش این است که به نوعی هم از جهت خود و هم از جهت فشار آمریکا و فشارهای بین‌المللی تا حدودی به تصحیح سیاست‌های خود بپردازد.

این تحلیلگر مسائل غرب آسیا تاکید کرد: اشتباه محاسباتی دوم سعودی‌ها در یمن بود که فکر می‌کردند با آمدن ترامپ مسئله یمن را ظرف چند ماه به طور نظامی حل کنند و در حال حاضر پنج سال از تجاوز عربستان و امارات به یمن گذشته و عربستان نتوانسته آن را حل کند. در واقع فشار افکار عمومی دنیا، کنگره و اشتباهاتی که در هدف قرار دادن مردم و مناطق مسکونی و غیر نظامی یمن به وجود آمد اینها همه فشارهایی بوده که موجب شد سعودی ها بخواهند، مسائل را تا حدودی حل و فصل کنند و از سوی دیگر فشارهای داخلی و کمبود بودجه در عربستان، موجب ایجاد مشکلاتی در اقدامات نظامی عربستان شده است.
تاجیک در پایان تصریح کرد: همه اینها به همراه مشکلات داخلی از جمله گسل جانشینی و بحران بین نسلی، مطالبات اقشار و اقلیت‌ها دست به دست هم داده و شرایط را به گونه‌ای پیش می‌برد که سعودی‌ها ناچارند به گونه‌ای مسائل سیاست خارجی‌شان را کم کنند تا بتوانند، به مسائل داخلی و اولویت‌های دیگر بپردازند و قطر این مسائل و مشکلات را می‌داند و یکی از قدرت بازیگری که دارد سعی می‌کند امتیاز بیشتری بگیرد، مشکلاتی که سعودی‌ها برایش به وجود آوردند به تدریج توسط ایران، ترکیه و سایر کشورها تا حدی مرتفع شد و توانست خودش را با اوضاع جدید وفق بدهد و لطمه چندانی از بستن مرزها نیز نخورد.
گفتنی است کشورهای عربستان، امارات، بحرین و مصر از ۵ ژوئن ۲۰۱۷ ( ۱۵ خرداد ۹۶) با متهم کردن دوحه به حمایت از تروریسم همه روابط خود با این کشور را قطع کردند و مرزهای زمینی، دریایی و هوایی‌شان را با قطر هم بستند. در نتیجه کشورهای تحریم‌کننده، ۱۳ شرط برای ازسرگیری روابط با قطر تعیین کردند اما دوحه با بیان اینکه تحریم‌کنندگان هیچ دلیل قانع‌کننده برای اثبات ادعاهای خود در اختیار ندارند، تاکید دارد که این شروط در تناقض آشکار با حق حاکمیت این کشور است.۲/۵
منبع: برنا مورخ ۲۱٫۳٫۹۹ با اصلاحات جزئی و عنوان چرایی مذاکره نکردن قطر با عربستان
http://t.me/nosratolahtajik