دلیل بازگشت جنگ‌های نیابتی به عراق

دلیل بازگشت جنگ‌های نیابتی به عراق
نصرت ا… تاجیک در گفت‌و‌گو با «آرمان ملی» مطرح کرد دلیل بازگشت جنگ‌های نیابتی به عراق ، آمریکا به راحتی از عراق خارج نخواهد شد و ناامنی این روزهای عراق ریشه داخلی دارد.
آرمان ملی- علیرضا پورحسین: تعداد زیادی از نمایندگان پارلمان عراق تمایل به ایجاد تغییر در فراکسیون‌هایی دارند که بر اساس اصول طایفه‌ای یا نژادی تشکیل شده‌اند و با وجود تلاش‌هایی که در طول انتخابات سال ۲۰۱۸ برای تشکیل ائتلاف‌‌هایی ناظر انجام شده اما باز هم امکان رهایی از این گرایش‌های طایفه‌ای و نژادی فراهم نشده است. گرایش‌هایی که منجر به ائتلاف‌هایی شده که در اولین تجربه واقعی خود در تشکیل کابینه عادل عبدالمهدی با شکست مواجه شده‌اند. بسیاری مقوله‌های قومی و نژادی موجود در این کشور را عامل نابسامانی‌های اخیر می‌دانند اما پس از استقرار دولت الکاظمی باز هم میزان تحرکات داعش در این کشور افزایش یافت تا جایی که اعضای این گروه دست به تحرکات جدی زده‌اند. تحرکاتی که منجر به عملیات حشد‌الشعبی در شمال شرقی دیالی شد. از سوی دیگر نیروهای ویژه عملیات مشترک در استان کرکوک نیز در عملیاتی در وادی‌الشای، تحرکات گروهی تروریست‌ها را رصد کرده‌اند و عملیات گسترده‌ای را علیه آنها انجام داده‌اند. این عملیات چندین روز به منظور تعقیب عناصر تروریستی و برخی از گروهک‌های زیرزمینی داعش با حمایت نیروی هوایی عراق ادامه خواهد داشت. آنچه در این میان اهمیت دارد تاثیر مستقیم امنیت عراق بر ایران است که شائبه‌ها را در خصوص دسیسه‌های خارجی در راستای ناامن کردن این کشور بار دیگر زنده کرده است. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی با نصرت‌ا… تاجیک، سفیر پیشین ایران در اردن داشته که در ادامه می‌خوانید.
چه عواملی سبب شده است تا کشور عراق بار دیگر پس از استقرار دولت الکاظمی دچار ناامنی‌ شود؟
کشور عراق اساسا در یک بی‌ثباتی قرار دارد که به واسطه دلایل بسیار، استقرار امنیت در آن امری دشوار است. کشوری که بدون وجود دسیسه‌های خارجی نیز دستخوش ناآرامی‌های زیادی است؛ چه برسد به زمانی که عواملی نیز از بیرون در اوضاع سیاسی و امنیتی این کشور دخالت کنند. بیش از هر عاملی سیستم سیاسی و تقسیم‌بندی طولی و عرضی این کشور است که موجب این قبیل ناآرامی‌ها می‌شود. تقسیم‌بندی عرضی به‌واسطه حضور طوایف و تقسیم قدرت میان اقوام و نژادهای مختلف و تقسیم‌بندی طولی نیز به‌واسطه تقسیمات جغرافیایی که شمال را در اختیار کردها، میانه این کشور را در اختیار اهل سنت و شیعیان و جنوب را نیز در اختیار شیعیان قرار داده است. بنابراین یک خط ممیز جداکننده وجود ندارد و نمی‌توان این تقسیم‌بندی سرزمینی را مشخص دانست. همین مقوله است که اختلافات را سرزمینی کرده است. بنابراین باید مساله عراق را مجموعه‌ای از مسائل داخلی و خارجی دانست و به نظر می‌رسد این ناامنی‌ها بیشتر ریشه داخلی دارد تا خارجی. تقسیماتی که آمریکایی‌ها در عراق توسط پل برنر انجام داده‌اند به دلیل اینکه جامعه عراق یک جامعه عشایری است و چهره اروپایی ندارد، تقسیمات فدرالی است، بنابراین آنچه آنها ترسیم کرده‌اند به نتیجه نرسیده است و ناآرامی‌های امروز عراق همچنان ریشه در آن تصمیم‌گیری‌ها دارد.
تقسیمات سیاسی و جغرافیایی به چه شکلی سبب می‌شود تا اوضاع امنیتی و سیاسی عراق به سمت مخدوش شدن پیش رود؟
در این میان دو فرضیه وجود دارد. نخست داعش یک نیروی داخلی و خودگردان است و فرض دوم این است که داعش عروسک آمریکا و غربی‌ها بوده است. در هر دو صورت، بی‌ثباتی سیاسی در عراق و عدم استقرار یک دولت نیرومند در این کشور فضا را برای فعالیت تروریست‌ها و داعش باز کرده است. داعش نیز هر گاه احساس می‌کند قدرت مرکزی با اختلالی مواجه شده است نیز فعالیت خود را افزایش می‌دهد. گاهی اقتدار یک کشور در سیستم حکومتی فدرال است اما اقتدار عراق در این سیستم تعریف نشده است. در کشورهای توسعه نیافته همواره گروه‌های کوچک به دنبال فرصتی هستند تا از خلا قدرت سوءاستفاده کرده و برای خود سهمی اخذ کنند. این مقوله برای طالبان در افغانستان نیز صدق می‌کند. من معتقدم داعش یک جریان خودگردان است که غربی‌ها و برخی کشورهای منطقه از آن سوءاستفاده می‌کنند. در مجموع علاوه بر این مشکل، باید مشکلات عراق را در ابعاد منطقه و جهان نیز بررسی کرد. ترکیه نیز بعضا در این میان تحرکاتی انجام می‌دهد تا منافع خود را در این حوزه حفظ کند. آنچه که در مقوله عراق کمتر دیده شده است نقش رژیم صهیونیستی است که در پشت پرده در عراق تحرکاتی دارد. آن‌ها این روزها نفوذی در کردستان عراق دارند و به نظر می‌رسد این نفوذ را با برنامه کامل در دستور کار قرار داده‌اند تا تاثیراتی را در جامعه و سیاست عراق داشته باشند.
نقش عوامل خارجی را در ناآرامی‌های اخیر در عراق چقدر موثر می‌دانید؟

قطعا در این میان عوامل خارجی نیز دخیل هستند تا برخی برای حضور در عراق توجیهات لازم را داشته باشند. قسمت عمده این ناآرامی‌ها به معادلات منطقه‌ای باز می‌گردد. همچنان مبحث جنگ‌های نیابتی در این کشور مطرح است و برخی به نیابت از سایر کشورهای منطقه در این کشور تحرکاتی انجام می‌دهند. سعودی‌ها از یک سو به‌واسطه همسایگی با ایران در کنار عراق و از سوی دیگر به‌واسطه منافعی که در این کشور دارند در این کشور به نقش‌آفرینی می‌پردازند. آمریکا نیز در این میان به منافع خود پشت پا نخواهد زد و به راحتی از این کشور خارج نخواهد شد. در همین راستا دونالد ترامپ به صراحت اعلام کرد تا زمانی که ۲۰ میلیارد دلار به این کشور پرداخت نشود، از این کشور خارج نخواهد شد. زیرا معتقد است در راستای تامین امنیت عراق این میزان هزینه کرده است. آمریکا از سوی دیگر به علت تحت فشار قرار دادن ایران، علاقه دارد در عراق باقی بماند؛ حضوری که به سادگی از کنار آن نخواهد گذاشت.
منبع: روزنامه آرمان مورخ ۱۳٫۳٫۹۹ (یاداشت مصاحبه)
http://t.me/nosratolahtajik